دامنه / دامنه سطح بالا (TLDs)چیست

دامنه چیست؟

پرسش “دامنه چیست؟” در نگاه نخست برای حجم غالبی از وبمستران نیمه ماهر و توانا، پرسش ساده‎ای ایست که اختصاص یک مقاله آموزشی از سوی آموزشگاه وب سایت دی بی اس تم برای پرسش به این سادگی امری تعجب برانگیز است. با این حال امروز می‎خواهیم در برابر بسیاری از پیش فرض های ذهنی شما ایستادگی نموده و به شما بگوییم شاید تا پیش از مطالعه این مقاله حتی تعریف درستی از معنای نام دامنه (Domain Name) در ذهن نداشته اید و احتمالاً در اثر این ناآگاهی، نسبت به بسیاری از موارد مطرح شده در این مقاله، تصوراتی اشتباه در ذهنتان شکل گرفته است. کوشیده ایم تا در این آموزش شما را به صورت خلاصه با موضوعاتی آشنا کنیم که تقریباً در هیچ وب سایت پارسی زبانی پیش از این به آن پرداخته نشده است.

 ‎

دامنه سطح بالا چیست؟

یک دامنه سطح بالا (Top-Level Domain) که به اختصار TLD نیز نامیده می شود، بالاترین سطح دامنه های اینترنتی است که در منطقه ریشه (Root Zone) محدوده نام نصب شده است و به عنوان پسوند نام دامنه، در آخرین بخش دامنه های سطح پایین تر قرار می گیرد. به عنوان مثال com. یک دامنه سطح بالای عمومی و دامنه ir. یک دامنه سطح بالای کد کشوری است. دامنه های سطح بالا به حروف بزرگ یا کوچک حساس نیستند و به طبقه های متفاوتی تقسیم می گردند که در ادامه به توضیح کامل آن خواهیم پرداخت.

 ‎

آیکان (ICANN) سرواژه عبارت Internet Corporation for Assigned Names and Numbers به معنای “مؤسسه اینترنتی نام‎ها و شماره‌های واگذار شده” نام شرکت غیر انتفاعی در ایالات متحده امریکاست که مسئولیت مدیریت واگذاری نام‌های دامنه و آدرس‌های پروتکل اینترنت را برعهده دارد. آیکان یک شرکت بین المللی است که تحت نفوذ نظام دولتی کشور امریکا بوده و مقر آن در ایالت کالیفرنیاست. آیانا (IANA) سرواژه عبارت Internet Assigned Numbers Authority یک دپارتمان از آیکان است (به آدرس iana.org) که وظیفه مدیریت منطقه ریشه سامانه نام دامنه (DNS Root) و سرپرستی آدرس‌های پروتکل اینترنت (IP addresses) را بر عهده دارد.

 ‎

 ‎

Root Zone یا منطقه ریشه

تمام دامنه‎های سطح بالای عمومی، دامنه‎های سطح بالای کدکشوری، دامنه های سطح بالای رزرو شده و دامنه‎های سطح بالای بین المللی شده در منطقه ریشه قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر، تمام دامنه های سطح بالای متداولی که وب سایت های اینترنتی از آنها استفاده می نمایند در منطقه ریشه قرار دارند که توسط آیانا بر حسب نوع پسوند به سه طبقه تقسیم می شوند:

 ‎

۱- دامنه های سطح بالای عمومی generic Top-Level Domain – gTLD

دامنه های سطح بالای عمومی در سال ۱۹۸۰ میلادی با هفت پسوند (com, .edu, .gov, .int, .mil, .net, .org.) ایجاد شدند که تنها پسوندهای com, .net, .org. برای ثبت توسط عموم جامعه بدون محدودیت آزاد بود. در سال ۲۰۰۲ میلادی، چهار دامنه سطح بالای (biz, .info, .name, .pro.) و سه دامنه سطح بالای تضمین شده (aero, .coop, .museum.) و در سال ۲۰۰۳ میلادی ۶ دامنه سطح بالای تضمین شده (asia, .cat, .jobs, .mobi, .tel .travel.) به این دسته اضافه شدند.

 ‎

دامنه های عمومی محدود نشده (Unrestricted generic TLD):

– com. مخفف commercial، یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم آزاد بوده و برای کاربردهای تجاری مناسب است.
– net. مخفف network، یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم آزاد بوده و در اصل برای زیربناهای شبکه استفاده می شود.
– org. مخفف organization، یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم آزاد بوده و در اصل برای سازمان هایی که در موضوع دامنه های سطح بالای عمومی دیگر جای نمی‌گیرند استفاده می شود.
– info. مخفف information، یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم آزاد بوده و مناسب سایت هایی با موضوعات اطلاع رسانی است.

 ‎

دامنه های عمومی – انحصاری (generic-restricted):

– biz. مخفف business، یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم آزاد بوده و مناسب تجارت بدون محدودیت است.
– name. یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم آزاد بوده و مناسب سایت های خانوادگی یا اشخاص (individuals) است.
– pro. مخفف professions است که در ابتدا برای حرفه های مجاز و مجوزدار در سراسر جهان رزرو شد اما در حال حاضر ثبت آن بدون ارائه مدرک برای عموم آزاد بوده و مناسب حرفه های خاص است.

 ‎

دامنه های تضمین شده sponsored TLD – sTLD:

یک دامنه سطح بالای ضمانت شده، دامنه سطح بالای ویژه ای است که نماینده انجمنی خاص ارائه خدمات آن را برپایه قومیت، منطقه جغرافیایی، تخصص، فن و دیگر موضوعات پیشنهاد شده ضمانت می کند. به عنوان مثال، دامنه سطح بالای aero. توسط شرکت SITA ضمانت شده و ثبت تنها آن برای اعضای صنعت حمل و نقل هوایی محدود است.

 ‎
– aero. ویژه اعضای صنعت حمل و نقل هوایی
– asia. ویژه شرکت ها، سازمان ها و اشخاص در منطقه آسیا و اقیانوس آرام
– cat. ویژه زبان و فرهنگ کاتالان / انجمن های فرهنگی و زبان شناسی
– coop. ویژه شرکت های تعاونی
– edu. ویژه مؤسسه های آموزشی پس از دوره متوسطه و نهادهای معتبر آموزشی
– gov. منحصراً برای دولت آمریکا؛ ویژه نهادهای دولت مرکزی، ایالتی و سطوح منطقه ای
– int. تنها برای ثبت توسط سازمانهای بین المللی (international) ایجاد شده توسط عهد نامه های بین المللی
– jobs. مرتبط با استخدام به ویژه مدیران منابع انسانی
– mil. منحصراً برای ارتش آمریکا
– mobi. ویژه مصرف کنندگان و ارائه کنندگان محصولات و سرویس دهندگان دستگاه‌های تلفن همراه
– museum. ویژه موزه ها
– tel. به عنوان کارت ویزیت و پرفایل مشخصات تلفنی شرکت های تجاری و افراد جهت انتشار اطلاعات تماس شان
– travel. ویژه آژانس های مسافرتی، خطوط هوایی، هتل داران، دفاتر گردشگری، و غیره

 ‎

 ‎
۲- دامنه های سطح بالای کد کشوری country code Top-Level Domain – ccTLD

هریک از کشورهای جهان دارای یک یا چند پسوند ملی یا «دامنه سطح بالای کد کشوری» هستند که برای سایت‌های منصوب به آن کشور استفاده می‌شوند. به عنوان مثال دامنه سطح بالای کد کشور ایران ‎.ir و دامنه سطح بالای کد کشور انگلستان uk. است. هدف اصلی از ایجاد دامنه های سطح بالای کدکشوری ایجاد تمایز میان کشورها (و حتی ایالت های مختلف یک کشور) بوده است با این حال از برخی از آنها برای مقاصد خاص نیز استفاده می شود. به عنوان مثال از دامنه tv. که متعلق به کشور تووالو (Tuvalu) است، برای وب سایت های شبکه های تلویزونی نیز استفاده می شود. در ادامه فهرست الفبایی دامنه های سطح بالای کدکشوری ارائه شده است:

 ‎

A .ac .ad .ae .af .ag .ai .al .am .ao .aq .ar .as .at .au .aw .ax .az
B .ba .bb .bd .be .bf .bg .bh .bi .bj .bm .bn .bo .br .bs .bt .bw .by .bz
C .ca .cc .cd .cf .cg .ch .ci .ck .cl .cm .cn .co .cr .cu .cv .cw .cx .cy .cz
D .de .dj .dk .dm .do .dz
E .ec .ee .eg .er .es .et .eu
F .fi .fj .fk .fm .fo .fr
G .ga .gd .ge .gf .gg .gh .gi .gl .gm .gn .gp .gq .gr .gs .gt .gu .gw .gy
H .hk .hm .hn .hr .ht .hu
I .id .ie .il .im .in .io .iq .ir .is .it
J .je .jm .jo .jp
K .ke .kg .kh .ki .km .kn .kp .kr .kw .ky .kz
L .la .lb .lc .li .lk .lr .ls .lt .lu .lv .ly
M .ma .mc .md .me .mg .mh .mk .ml .mm .mn .mo .mp .mq .mr .ms .mt .mu .mv .mw .mx .my .mz
N .na .nc .ne .nf .ng .ni .nl .no .np .nr .nu .nz
O .om
P .pa .pe .pf .pg .ph .pk .pl .pm .pn .pr .ps .pt .pw .py
Q .qa
R .re .ro .rs .ru .rw
S .sa .sb .sc .sd .se .sg .sh .si .sk .sl .sm .sn .so .sr .ss .st .su .sv .sx .sy .sz
T .tc .td .tf .tg .th .tj .tk .tl .tm .tn .to .tr .tt .tv .tw .tz
U .ua .ug .uk .us .uy .uz
V .va .vc .ve .vg .vi .vn .vu
W .wf .ws
Y .ye .yt
Z .za .zm .zw

 ‎

 ‎
۳- دامنه های سطح بالای رزرو شده Reserved Top-Level Domains – RTLD

دامنه های سطح بالای رزرو شده به منظور پیشگیری از سردرگمی و بروز مشکلات احتمالی، توسط نیروی ضربت مهندسی اینترنت رزرو شده اند. ممکن است این دامنه ها برای مقاصد خاصی مورد استفاده قرار گیرند اما نباید در شبکه های تولید سامانه نام دامنه جهانی قرار داشته باشند.
– test. برای استفاده در آزمایش ها رزرو شده است
– example. برای استفاده در مثال ها رزرو شده است.
– invalid. برای استفاده در نام های دامنه ای که آشکارا نامعتبر است رزرو شده است.
– localhost. برای جلوگیری از بروز مشکلات ناشی از استفاده از میزبان محلی (Localhost) به عنوان نام میزبان (Hostname) رزرو شده است.
– int. برگرفته از عبارت international، یک دامنه سطح بالای ضمانت شده است که برای استفاده توسط سازمان‌های بین‌المللی رزرو شده است.
– arpa. سرواژه عبارت Advanced Research Projects Agency، یک دامنه سطح بالا زیربنایی در سامانه نام دامنه اینترنت است، که صرفاً برای مقاصد زیربنایی فنی استفاده می شده. آرپا خود دارای ۶ دامنه سطح دوم رزرو شده برای مقاصد خاص است.
– همچنین ۱۱ ترجمه متفاوت از عبارت “.آزمایشی” به ۱۱ زبان مختلف از جمله برای زبان پارسی به عنوان دامنه های سطح بالای رزرو شده به این جمع اضافه شده اند.

  ‎

 ‎

دامنه های بین المللی شده Internationalized Domain Name – IDN چیست؟

تمام دامنه‎های سطح بالای معرفی شده از ابتدای مقاله تاکنون، به زبان لاتین و مبتنی بر سیستم کدگذاری اسکی (ASCII) با محدودیت استفاده از حروف لاتین A تا Z، اعداد ۰ تا ۹ و کاراکتر (-) هستند. در این سیستم امکان استفاده از حروف الفبا و اعداد سایر زبان های دنیا وجود ندارد پس عملاً امکان ایجاد یک دامنه سطح بالا به زبانی غیر از زبان لاتین نیز وجود نداشت. در سال ۲۰۰۰ برای نخستین بار امکان ایجاد نام دامنه به زبانی غیر از زبان لاتین ایجاد شد. بدین معنا که از ان تاریخ می توان نام دامنه هایی نظیر “معظمی.com” نیز به ثبت رسانید.

 ‎

 ‎

به مدت ۱۲ سال این امکان تنها در نام دامنه یعنی در سمت چپ نقطه وجود داشت تا آنکه در سال ۲۰۱۲، آیکان (ICANN) این امکان را در دامنه های سطح بالا یعنی در سمت راست نقطه نیز فراهم کرد و دامنه های سطح بالای عمومی (gTLD) به زبانی غیر از لاتین نظیر “.ایران” نیز ایجاد شدند. با این تغییر، امکان ایجاد یک آدرس اینترنتی کامل به زبانی غیر از لاتین نظیر “معظمی.ایران” برای نخستین بار به وجود آمد. در حال حاضر این ویژگی برای بیش از ۱۰۰ زبان متفاوت پشتیبانی می شود. ۹ ترجمه از com. و ۳ ترجمه از net. به زبان های مختلف دنیا، اولین دامنه های سطح بالای بین المللی شده بوده اند.

 ‎

 ‎

دامنه سطح دوم Second Level Domain – SLD چیست؟

دامنه های سطح دوم در سلسله مراتب سامانه نام دامنه (به اختصار DNS) بطور مستقیم زیردامنه یک دامنه سطح بالا است. به عبارت دیگر دامنه سطح دوم در سمت چپ نقطه یک دامنه سطح بالا قرار دارد. در مثال DBStheme.com، عبارت DBStheme یک دامنه سطح دوم است.

 ‎
دامنه سطح دوم کدکشوری Country Code Second-Level Domains – ccSLD چیست؟

دامنه سطح دوم کدکشوری، در سلسله مراتب نام دامنه بطور مستقیم زیردامنه یک دامنه سطح بالای کدکشوری است. بر طبق قوانین برخی کشورها، هیچ شخص حقیقی و حقوقی و حتی سازمان‌ها مجاز به ثبت مستقیم دامنه با دامنه سطح بالای کدکشوری نیستند اما برای ثبت دامنه با یک دامنه سطح دوم کدکشوری آزادند. به عنوان مثال مجاز به ثبت مستقیم دامنه برای دامنه سطح بالای کدکشوری نظیر ir. نیستند اما برای ثبت با دامنه های سطح دومی نظیر ac.ir. (که ویژه مراکز علمی و دانشگاهی است) مشکلی وجود ندارد.

 ‎

 ‎

برخی از دامنه های سطح دوم کدکشوری با هدفی از پیش تعریف شده ثبت شده‎اند تا اشخاص یا سازمان‎ها با توجه به اهداف و وظایف سازمان، دامنه وب سایت خود را با یکی از آنها به ثبت برسانند. در ادامه لیست کاملی از دامنه های سطح دوم ویژه مقاصد خاص آورده شده است:

– ac.uk. ویژه دانشگاه ها و مراکز علمی پژوهشی و آموزش عالی
– co.uk. ویژه مراکز تجاری و بازرگانی عمومی
– gov.uk. ویژه مراکز و سازمان‎های دولتی
– ltd.uk. ویژه شرکت های با مسئولیت محدود
– me.uk. ویژه اشخاص حقیقی
– mod.uk. ویژه وزارت دفاع و پشتیبانی از نیروهای مسلح
– net.uk. ویژه آی اس پی های سرویس دهنده خدمات اینترنت و سایر شرکت های تحت شبکه
– nic.uk. ویژه استفاده از شبکه اینترنت
– nhs.uk. ویژه مؤسسات خدمات بهداشت و درمان ملی
– org.uk. ویژه سازمان های غیر انتفاعی
– plc.uk. ویژه شرکت های با مسئولیت محدود عمومی
– police.uk. ویژه وب سایت نیروی انتظامی
– sch.uk. ویژه وب سایت آموزش و پرورش، مدارس و مؤسسات آموزشی سطح متوسطه

 ‎
دامنه سطح دوم رزرو شده Reserved Second-Level Domains – RSLD چیست؟

دقیقاً مشابه دامنه های سطح بالای رزرو شده، دامنه های سطح دوم رزرو شده نیز به منظور پیشگیری از سردرگمی و بروز مشکلات احتمالی، توسط نیروی ضربت مهندسی اینترنت رزرو شده اند. ممکن است این دامنه ها برای مقاصد خاصی مورد استفاده قرار گیرند اما نباید در شبکه های تولید سامانه نام دامنه جهانی قرار داشته باشند. به عنوان مثال دامنه های طرح دوم example.com و example.net و example.org توسط آیانا رزرو شده اند.

 ‎
نام دامنه – Domain Name چیست؟

نام دامنه، آدرس انحصاری وب سایت شماست که از چند بخش متفاوت که با نقطه از هم جدا می شوند تشکیل شده است. به عنوان مثال DBStheme.com، نام دامنه وب سایت دی بی اس تم است که از دو بخش دامنه سطح بالای عمومی com. و دامنه سطح دوم DBStheme ایجاد شده که به وسیله یک نقطه از هم جدا شده اند. کاربران شما با تایپ نام دامنه وب سایت شما در نوار آدرس مرورگر خود، به وب سایت شما هدایت می شوند. این هدایت توسط آیکان (ICANN) که وظیفه مدیریت نام‌های دامنه و آدرس‌های پروتکل اینترنت (IP addresses) را بر عهده دارد صورت می پذیرد.

 ‎
تفاوت نام دامنه با آدرس اینترنتی در چیست؟

با توجه به توضیحات کاملی که در این آموزش تقدیم شما شد، بر ارکان تشکیل دهنده یک دامنه اینترنتی شناخت کاملی کسب نمود اید؛ با این حال برای روشن تر شدن این موضوع، در ادامه به صورت تصویری به شرح دو مفهوم “نام دامنه – Domain Name” و “آدرس اینترنتی – URL” و تفاوت این دو با یکدیگر می پردازیم.

 ‎