شمارش معکوس برای فاز دوم فیلترینگ هوشمند

فیلترینگ هوشمند از جمله طرح‌هایی است که هرچند در دولت‌های قبل مطرح شد اما تا روی کار آمدن دولت جدید مسکوت باقی مانده بود و در این دولت پرونده آن بازگشایی شده و حتی وزارت ارتباطات برای اجرای سریع‌تر آن اخطار گرفت.

افزایش تعداد شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های موبایلی و استقبال کاربران ایرانی از آنها باعث شد که نگرانی‌ها در مورد افزایش تعداد سایت‌ها و شبکه‌های فیلتر شده بالا بگیرد و از سوی دیگر دولت که تصمیم نداشت راه گذشته را در پیش بگیرد برای اجرای طرحی با نام فیلترینگ هوشمند برای کنترل این شبکه‌ها تحت فشار قرار گرفت.

دولت آقای روحانی که به استفاده حداکثری از تمامی ابزارها اعتقاد دارد و بنابراین تصمیم نگرفته بود که راه فیلترینگی را که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آن را کورکورانه می‌دانست، ادامه دهد، اصرار داشت که برای پالایش محتوایی که از سوی شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود از روش هوشمندتری بهره ببرد.

در حالیکه محمود واعظی اعلام کرد که وزارت ICT برای پیشبرد پروژه فیلترینگ هوشمند با سه دانشگاه و پژوهشگاه قرار‌داد‌های جدید بسته و پیگیری‌های کار به صورت مرتب انجام می‌شود اما موج انتشار برخی پیامک‌ها با محتوای مجرمانه باعث شد که قوه قضاییه در این باره اظهار نظر کند.

در همان روزهای اولیه پاییز 93، محسنی اژه‌ای در نامه‌ای خطاب به وزارت ارتباطات، با ابراز نگرانی نسبت به انتشار وسیع مطالب موهن، ازطریق برخی شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس‌اپ، وایبر و تانگو اعلام کرد که وزارت خانه مربوطه برای فرآهم‌آوری زمینه و بستر فنی مورد نیاز مسدودسازی و کنترل اطلاعاتی موثر شبکه‌های یادشده تنها یک ماه فرصت دارد.

انتشار این نامه با نشر این شایعه که بعد از یک ماه فرصت داده شده، در صورت عدم موفقیت وزارت ارتباطات در اجرای پروژه فیلترینگ هوشمند، دسترسی به تمام شبکه‌های مذکور مسدود یا همان فیلتر خواهد شد، همراه بود.

اما چندی بعد و در راستای پاسخ‌گویی به شایعات درباره فیلتر شدن برخی شبکه‌ها رئیس دستگاه قضا به صراحت اعلام کرد قوه قضاییه هیچ علاقه‌ای به مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی ندارد.

آیت‌الله صادق آملی لاریجانی در صحبت‌های خود با تاکید براینکه قوه قضاییه هیچ علاقه‌ای به مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی ندارد، اظهار کرد که توصیه مشفقانه دستگاه قضا این است که دستگاه‌های اجرایی مرتبط به پالایش این فضا کمک کنند.

وزیر ارتباطات نیز در پاسخ به نامه ضرب‌الاجلی قوه قضاییه با بیان اینکه مسدود شدن شبکه‌های اجتماعی از نظر فنی و تکنولوژیکی با توجه به اینکه تعداد آنها زیاد است، راه حل مناسب نیست، اعلام کرد که سیاست وزارت ارتباطات در این زمینه حمایت از شبکه‌های اجتماعی داخلی است.

اما در کنار این روش‌های حمایتی و تشویقی برای استفاده بیشتر از شبکه‌های اجتماعی داخلی، به نظر می‌رسید لازم است برای آرام کردن فضا پروژه فیلترینگ هوشمند سریع‌تر پیش برود.

در این زمینه نیز رییس جمهوری، اقدامات انجام شده درباره فیلترینگ هوشمند را بزرگ و قابل توجه ارزیابی کرد و در عین حال خواستار ادامه راه و رفع نواقص به منظور تکمیل طرح‌ها در صیانت از محتوای فضای مجازی شد.

در همین راستا مرکز ملی فضای مجازی، اعلام کرد که بهره‌برداری از اولین نرم‌افزار فیلترینگ هوشمند ایران آغاز شده است و چند ماه بعد نیز از سوی وزارت ارتباطات اعلام شد که گام اول پیاده‌سازی فیلترینگ هوشمند که با کمک دانشگاه‌ها نوشته شده‌است، در یکی از شبکه‌های اجتماعی موبایلی اجرا شد.

اولین شبکه‌ای که هدف فیلترینگ هوشمند قرار گرفت، شبکه اینستاگرام بود که پس از گذشت چندی از اجرای این نوع فیلترینگ، واعظی اعلام کرد که مرحله اول فیلترینگ هوشمند که از طریق یک نرم افزار روی اینستاگرام 83 درصد موفق بوده است.

اگرچه گفته شد که با فیلترینگ هوشمند، قرار نیست سایت‌هایی که پیش از این نامشان در لیست سیاه فیلتر قرار گرفته اند بار دیگر قابل دسترسی شوند، اما وزیر ارتباطات این نوید را داد که شبکه‌هایی که از نظر محتوایی دارای فرهنگ و ارتباط مناسبی هستند، دیگر فیلتر نخواهند شد.

واعظی که معتقد است، نزدیک به 85 تا 90 درصد محتوای برخی سایتها، محتوای سالم به حساب می‌آید، اعلام کرد که فیلترینگ هوشمند یک طرح 10 ماهه است.

به گفته وزیر ارتباطات، فاز اول این طرح یک ماه، فاز دوم سه ماه و فاز سوم 6 ماه طول خواهد کشید، بنابراین انتظار می‌رود در ماه‌های اولیه سال 94 شاهد اجرای فاز دوم این طرح باشیم.