آخرین پروژه‌ دارپا: ایمپلنت مغزی برای بازگرداندن خاطرات از دست رفته

وقتی خبر پروژه‌ی جدیدی از دارپا (DARPA) به گوش می‌رسد، باید منتظر عجیب‌ترین‌ها باشیم. این بار هم با پروژه‌ای دیگر طرف هستیم که گویی از دل فیلم‌های علمی-تخیلی بیرون آمده است: یک ایمپلنت مغزی‌‌ که قادر است خاطرات از دست رفته را بازگردانی کند
دارپا (DARPA) یا سازمان پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته‌ی دفاعی (Defense Advanced Research Projects Agency) سازمانی نظامی است که مسئولیت توسعه‌ی فناوری‌های جدید برای استفاده در ارتش امریکا را بر عهده دارد. جدیدترین پروژه‌ی این سازمان که توسط شخص باراک اوباما حمایت می‌شود، برنامه‌ی بازگردانی حافظه‌ی فعال (RAM: Restoring Active Memory) نام دارد. هدف پروژه‌ی RAM که به تازگی توسط دارپا اعلام شده است، ایجاد یک رابط عصبی قابل کاشت در مغز است که برای بازگردانی خاطرات از دست رفته‌ در کسانی که از صدمات مغزی رنج می‌برند طراحی شده است.

طبق بیانیه‌ی دارپا در کنفرانس خبری، آسیب‌های تروماتیک عصبی (TBI) به طور سالانه تقریباً ۱.۷ میلیون شهروند غیر نظامی و ۲۸۰ هزار نظامی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. TBI علاوه بر ایجاد اختلال در یادآوری خاطرات قبل از آسیب دیدگی، قابلیت ذخیره‌ی خاطرات جدید را نیز محدود می‌کند. برنامه‌ی جدید دارپا به کمک تکنولوژی، شکاف‌های به وجود آمده در مغز بر اثر آسیب دیدگی را پر خواهد کرد. به بیان دیگر کسانی که از آسیب‌های مغزی رنج می‌برند، دیگر لازم نیست نگران خاطرات از دست رفته‌ی خود باشند.

برنامه‌ی RAM که بخشی از طرح ابتکاری بزرگ‌تری است، هدف خود را در دو مرحله دنبال می‌کند. در مرحله‌ی اول دارپا امیدوار است بتواند یک مدل محاسباتی چندمقیاسی توسعه بدهد که چگونگی کدنویسی خاطرات توسط نورون‌ها در مغز را توصیف کند. با فرض اینکه این مدل بتواند اطلاعات مورد نیاز را گردآوری کند، قدم بعدی توسط دارپا ایجاد یک رابط عصبی با قابلیت پل زدن بین شکاف‌های به وجود آمده در مغز بعد از یک آسیب تروماتیک است. اساس کار این ایمپلنت، تحریک قسمتی از مغز برای بازیابی توانایی‌اش در ایجاد خاطرات جدید است.

دارپا می‌گوید قصد دارد بر روی تعدادی از داوطلبان انسانی برای آزمایش‌های بالینی کار کند و همچنین تحقیقاتی بر روی حیوانات نیز انجام دهد. در آزمایش بر روی داوطلبان، هدف افرادی است که از آسیب دیدگی‌های تروماتیک مغزی رنج می‌برند و در یادآوری خاطرات با مشکل روبرو هستند. همچنین افرادی که از بیماری‌های اعصاب و روان رنج می‌برند و قرار است تحت جراحی مغز قرار بگیرند هم از دیگر اهداف آزمایش هستند. دارپا می‌گوید از جنبه‌های اخلاقی، حقوقی و اجتماعی آزمایش بر روی انسان و حیوان آگاه است. مدیر برنامه‌ی تکنولوژی‌های بیولوژیکی دارپا، جاستین سانچز در مصاحبه‌ با Popular Science می‌گوید:

همانطور که تکنولوژی این دستگاه‌های کاملاً قابل کاشت در مغر بهبود می‌یابد، و همزمان با درک بهتر ما از چگونگی تحریک دقیق‌تر مغز برای دستیابی به بهترین اثرات درمانی، باور دارم که می‌توانیم به ظرفیت بالایی برای کمک به رزمندگان مجروح و دیگر افرادی که از مشکلات عصبی رنج می‌برند برسیم.
هیچ جدول زمانی رسمی برای انتشار نتایج برنامه‌ی RAM منتشر نشده است. با این حال دارپا می‌گوید آزمایش‌های بالینی خود را از ماه سپتامبر آغاز کرده است. اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، این برنامه برای افراد غیر نظامی که از آسیب‌های مغزی رنج می‌برند هم گسترش پیدا خواهد کرد.