خالق لینوکس در مورد آینده این سیستم عامل چه نظری دارد؟

چنین جا افتاده که گیک‌ها، رفتار خاص خود و بسیاری آرامی را بروز می دهند. «لینوس توروالدز» (Linus Torvalds) اما با وجود اینکه می توان عنوان یکی از بزرگ ترین گیک های حال حاضر را به او اعطا کرد، چنین نیست. زمانی که پشت فرمان مرسدس بنز زرد رنگ و روبازش می نشیند، تبدیل به فردی می شود که پنداری تمام عمرش در انتظار راندن چنین خودرویی با سرعت تمام بوده است.

روی پلاک ماشینش نوشته شده: «DAD OF 3». با نگاهی به همین نوشته می توان دریافت شخصیت او بیشتر از آنچه ظاهر نه چندان روی فرمش نشان می دهد، جذاب است.

وی در سال های دور هسته لینوکس (Linux) را توسعه داد و تبدیل شد به دشمن تراز اول مایکروسافت. حال زمانی که با او صحبت کنید می گوید: «اگر من همین فردا بمیرم، مشخص نیست چه می شود! البته ۱۰ یا ۱۵ سال پیش اگر این حقیقت را می گفتم، خیلی ها آشفته می شدند اما اکنون می دانم که در صورت مرگم، همه مشکلات به سادگی و پس از چند ماه حل خواهند شد.»

«توروالدز» در سال ۱۹۹۱، سیستم عامل لینوکس را از خوابگاه دانشگاهش در فنلاند منتشر کرد. از همان زمان به بعد بود که این نرم افزار، به سراسر جهان منتقل شد. اکنون، سرورهای گوگل، آمازون و فیسبوک از همین سیستم عامل استفاده می کنند. بیش از یک میلیارد تبلت و تلفن هوشمند اندرویدی بر بستر Linux توسعه یافته اند، همچنین میلیاردها وسیله الکتریکی دیگر که در بخش های مختلفی همچون پزشکی و صنعتی به کار می روند و حتی راکت‌ها نیز با استفاده از سیستم عامل Linux به فضا پرتاب می شوند.

لینوکس متن-باز است و هر کس می تواند آن را برای استفاده شخصی خود، آنگونه که مایل است تغییر دهد اما آقای توروالدز نقش داور نهایی را بازی می کند و اوست که نوع تکامل یافتن سیستم عامل را رهبری می نماید. زمانی که پای تغییرات بنیادین به میان آید، این توروالدز است که نقش تصمیم گیرنده آخر را ایفا می کند. بادیجیاتو همراه باشید.

Torvalds را می توان یکی از تاثیرگذارترین نیروهای اقتصادی در ۲۰ سال گذشته دانست. ایده ی «متن-باز – open-source» از سوی او سر چشمه نگرفته اما با اقداماتش، توانست جان تازه ای به رگ های در حال خشک شدن این ایده ببخشد. وی با اقدامات خویش ثابت کرد که پروژه های متن-باز می توانند سریع تر توسعه پیدا کنند و همچنین بهتر و محبوب تر از پروژه های اختصاصی به پیش روند. وسعت تلاش های «لینوس توروالدز» منجر به کاهش قیمت نرم افزارهای اختصاصی شد.

تقریبا اندکی عجیب به نظر می رسد که این همه قدرت، در دست یک مرد قرار گرفته. مردی که تصمیم نهایی در مورد نسخه های جدید لینوکس را اتخاذ می کند و قامتش اندکی بیشتر از ۱.۵ متر است. عینک با فریم «جان-لنون» مانند به چشم می زند و اگر او را با یک کت و شلوار مشکی تصور کنید، به لحاظ ظاهری تفاوت چندانی با همان پنگوئن که نماد لینوکس است، ندارد.

دفتر کارش، در خود خانه اش بنا شده و در اوقات شلوغ کاری خود، که معمولا با زمان عرضه نسخه جدید لینوکس همراه است، شاید برای هفته ای پایش را از درب خانه بیرون نگذارد. خودش در مورد این رفتار می گوید: «باقی ماندنم در خانه برای روزهای متوالی، باعث می شود فرزندانم در برابر دوستانشان شرمنده شوند. گاهی با حالتی آشفته برای صرف غذا به آشپزخانه سر می زنم و این در حالیست که دوستان فرزندانم هم به خانه ما آمده اند.»

در روزهای ابتدایی توسعه لینوکس، کمپانی هایی نظیر IBM و Microsoft به گونه ای با این سیستم عامل رفتار می کردند که گویی یک مرد از سر بیکاری اش، نشسته و برای دلخوشی خود کد می زند. پس از فراگیرتر شدن لینوکس و البته محبوبیت آن، دست کم IBM نحوه گفتارش در مورد این سیستم عامل متن-باز را تغییر داد و لینوکس را در آغوش کشید. استیو بالمر از مایکروسافت ولی، آن را همچون «سرطان» دانست و به طور کلی پروژه های متن-باز را توهینی به نظام سرمایه داری قلمداد کرد. فردی که از خوابگاه دانشگاهش در فنلاند لینوکس را منتشر کرده بود، تبدیل شد به یک تهدید برای یکی از پر منفعت ترین صنعت های آمریکا، یعنی تولید نرم افزار.

«لینوس توروالدز» یک گیک است و مانند هم نوعانش، آدمی درونگرا و مردم گریز به شمار می رود. فردی با چنین شخصیتی، چندان به دنبال اهداف اخلاقی برای ساخت جامعه ای بهتر نیست. خودش می گوید: «پروژه های متن-باز را به خاطر صحیح بودن اخلاقی اش انجام نمی دهیم. بلکه اینکار را می کنیم چون درب های بزرگ تری را به سویمان گشوده و اجازه انجام کارهای بیشتری را به ما می دهد. گاهی با افرادی مواجه می شوم که تصور می کنند ایده های مبتنی بر پروژه های متن باز، بر خلاف اصول سرمایه داری هستند. شخصا چنین افرادی را ساده لوح و اندکی احمق می پندارم.»

او در اتاق کارش تنها کار می کند؛ جایی که بخشی از خانه اش است و گاهی هفته ها بیرون نمی رود. حقیقت این است که زبان رک و نحوه رفتارش نقش اندکی در تنهایی اش ندارد. اهالی دنیای نرم افزارهای اختصاصی برایش اهمیتی قائل نیستند و این در حالیست که جای خاصی در دنیای متن-باز هم ندارد. دنیای متن-باز، رهبری پر شور تر با وقت آزاد بیشتری می خواهد. او حتی با نزدیکان خود و افرادی که در توسعه لینوکس نقش موثری دارند هم خوب تا نمی کند و بارها شده که در انجمن [Forum] ها و یا مکان های مجازی دیگر، با زبان بسیار تندی با آنها صحبت کرده.

لینوس در مورد رفتارش با توسعه دهندگان لینوکس می گوید: «برای همه بهتر است بدانند من دقیقا چه حسی نسبت به بعضی اوضاع دارم. البته هیچ وقت به توسعه دهندگان نمی گویم که چکار کنند، بلکه صرفا گوشزد می کنم که چه کاری را نباید انجام دهند. زمانی که برای کاری که انجام داده اند مسئولیت پذیر نباشند و آنچه توسعه داده اند پر از باگ باشد، من هم به شکل مشخصی نشان می دهم که چنین اوضاعی برایم قابل تحمل نیست. از لحن بسیار تندی استفاده می کنم و برای این کار هم متاسف نیستم. در اصل متاسفم که مردم این موضوع [توهین ها] را بیش از اندازه بزرگ می کنند.»

نکته عجیب این است که چگونه در دنیای آزاد امروزی، فردی چنین لجوج و بداخلاق، توانسته تبدیل به رهبر گروهی از برنامه نویسان و توسعه دهندگان شود؛ آن هم به شکلی کاملا تاثیرگذار. لینوکس در زمانی، ۱۰ هزار خط کد بود و به شدت نیازمند کمک. حالا، این سیستم عامل از ۱۹ میلیون خط کد تشکیل گشته که ایجاد تغییر در آنها، مستلزم طی شدن سلسه مراتب خاصی است، چرا که هر تغییر بسیار حساس بوده و می تواند به هسته اصلی آسیب بزند. در طول یک سال، بیش از ۳۰۰۰ نفر دست کم یک بار، تغییری را به قلب هسته اصلی لینوکس وارد می کنند. این تغییر می تواند نوشتن صحیح یک کلمه که پیشتر غلط نوشته شده باشد یا عملی کاملا پیچیده تر.

سلسه مراتب ایجاد یک تغییر کوچک در لینوکس به چنین شکلی است: این سیستم عامل حدود ۷۰۰ نفر توسعه دهنده ویژه دارد که با نام «نگاه دارنده» نیز شناخته می شوند. این افراد معمولا یا باگ ها را گزارش می دهند و یا تغییرات پیشنهادیشان را. این پیشنهادات می رسند به ۱۳۰ نفر نگاه دارنده ی اصلی که از افرادی قابل اطمینان تر تشکیل شده اند. پس از این، نوبت می رسد به فردی به نام «گرگ کروآ هارتمن» (Greg Kroah-Hartman) که به عنوان دست راست آقای «لینوس توروالدز» شناخته می شود. گاهی پیش می آید که «هارتمن» در روز تا بیش از ۱۰۰۰ ایمیل از سوی توسعه دهندگان لینوکس دریافت می کند که شامل راهکارهایی برای بهتر شدن این سیستم عامل و یا رفع اشکالات آن هستند. پس از همه این بررسی ها، «هارتمن» برخی از پیشنهادات را به «لینوس توروالدز» ارائه می دهد و با نظر مثبت وی، یک تغییر کوچک در هسته اصلی لینوکس اعمال می شود.

توروالدز، کد نویس قهاریست و در تنهایی اتاق کارش، در دنیای صفر و یک های لینوکس غوطه ور گشته و کدهای آن را به خوبی می شناسند. بر همین اساس است که تغییرات پیشنهادی را به سرعت ارزیابی می کند. خودش در این خصوص می گوید: «گاهی به چیزی نگاه می کنم و پیش خود فکر می کنم که نه! این کار شدنی نیست و جواب مثبتی نخواهد داد. گاهی پیشنهادی را رد می کنم چرا که انجامش، زمان بیش از اندازه زیادی را می طلبد که صرف آن منطقی نیست. برای من، نگاه کردن به کدها همچون نگریستن به یک صفحه یک کتاب است. ما در هنگام خواندن یک کتاب، به هر حرف یک کلمه دقت نمی کنیم، بلکه خود کلمه را در جمله به شکل گذرا می بینیم و معنای کلی جمله را برداشت می کنیم.»

او معمولا برای انجام هر تغییر در هسته لینوکس، بین ۱۰ الی ۲۵ دقیقه وقت می گذارد که البته بیشتر این زمان برای انجام تست های مختلف و آزمایشاتی که او را از کارکرد صحیح همه چیز مطمئن می کنند صرف می شود. در زمان های شلوغ کاری، گاهی تا ۳۰ تغییر در روز را هم انجام می دهد. در بیشتر مواقع البته، پس از اعمال تغییر، بخش های مختلف بدون مشکل به کار خود ادامه می دهند: «کم پیش می آید که پس از انجام تغییری، لازم باشد به هسته های بنیادین وارد شده و مشکلی را حل کنم. کدهایی که دریافت می کنم معمولا از سوی ده ها نفر متخصص به نگارش درآمده اند.»

پیش از این آقای Torvalds عادت داشت سری هم به گردهمایی های نظیر «Linux User Group» بزند؛ رویدادی که در بیشتر شهر های بزرگ برگزار می گردد. اکنون ولی دیگر تمایلی به انجام این کار ندارد. حالا «کروآ هارتمن» و برخی دیگر از افسران نگهبان لینوکس، در صف های جلویی و در مرکز توجه کاربران و توسعه دهندگان قرار گرفته اند. این افراد اکنون توانسته اند اعتماد توسعه دهندگان را جلب کرده و جایگزین مناسبی برای Torvalds باشند. گفته می شود این افراد حتی تلاش می کنند سختگیری هایی که موسس داشته را نیز به همراه داشته باشند و همواره توسعه دهندگان مشتاق را تشنه‌ی تحسین خود نگه دارند.

به همین دلیل است که توروالدز فکر می کند اگر همین امروز بمیرد، مشکل خاصی وجود نخواهد داشت. تصمیم گیرندگان مدبری پشت سر او ایستاده اند که اگر روزی هم نباشد، می توانند به راحتی جای خالی اش را پر کنند. خودش می گوید: «این روزها بحث های تکنیکی دیگر چندان مطرح نیست. بیشتر بحث اعتماد است. گرگ [کروآ هارتمن] حالا فرد شماره ۲ لینوکس است و می تواند به خوبی این سیستم عامل را اداره کند اما به جز او، افراد دیگری هم هستند که می توانند کمکش کنند.»

لینوس توروالدز باور دارد که در حال حاضر، دنیای توسعه نرم افزار بسیار سالم تر از گذشته است و این، یکی از لطف هاییست که پروژه های متن-باز به جهان کرده اند: «اکنون می بینید که دنیای توسعه نرم افزار، مکانی سالم و پویا تر شده است. یک فرد یا یک شرکت، دیگر به سختی می تواند عملی حیرت انگیز انجام دهد که سایرین از انجامش ناتوان باشند. در مورد نرم افزارهایی که علاقمندان بیشماری دارند، پروژه های متن-باز می توانند بهتر عمل نمایند و انتخاب مناسبی هستند چرا که نرم افزار، یک زیر ساخت است.»