نکاتی که باید درباره حفظ حریم خصوصی در ویندوز ۱۰ بدانیم!

مایکروسافت همزمان با ارائه ویندوز ۱۰، نسخه جدیدی از تفاهم‌نامه خدمات (Service Agreement) و سیاست‌های حریم خصوصی (Privacy Policy) را منتشر کرده است که از یکم اگوست نیز اجرایی می‌شوند. در واقع، کاربران از سیستم‌عامل جدید مایکروسافت بر مبنای تفاهم‌نامه و سیاست‌های حفظ حریم خصوصی جدید این شرکت استفاده می‌کنند. این اسناد در ۴۵ صفحه تعریف و توضیح داده شده‌اند که کاربران در همان ابتدای مراحل نصب ویندوز ۱۰، ملزم به خواندن آن‌ها و تایید اجباری هستند وگرنه نمی‌توانند مراحل نصب را ادامه بدهند. مقام‌های ارشد مایکروسافت می‌گویند این تفاهم‌نامه بسیار ساده، روشن و واضح نوشته شده است و همه مردم می‌توانند آن را بخوانند و متوجه بشوند. ما که تصور نمی‌کنیم فردی پیدا بشود که در هنگام نصب ویندوز ۱۰، ۴۵ صفحه تفاهم‌نامه مطالعه کند. هنوز معلوم نیست درون این ۴۵ صفحه چه چیزهایی نوشته شده است و شاید تنها خدا و مقامات مایکروسافت بدانند!

مایکروسافت این حق را برای خود قائل است که بنا بر صلاحدید اطلاعات کاربران را استفاده و فاش کند. این موضوع رسماً در تفاهم‌نامه ویندوز ۱۰ ذکر شده است.

اما همانند بسیاری از شرکت‌های بزرگ، مایکروسافت نیز از سرویس‌ها و ابزارهایی استفاده می‌کند که می‌توانند نگرانی‌هایی بابت حریم خصوصی کاربران ایجاد کنند. در ویندوز ۱۰، چندین روش برای جمع‌آوری اطلاعات و فهمیدن اینکه کاربران چه‌کار می‌کنند، چه می‌گویند و از چه برنامه‌هایی استفاده می‌کنند، وجود دارد. بسیاری از اطلاعات شخصی کاربران روی همان کامپیوترشان باقی نمی‌مانند و به جاهای دیگری مانند سرورهای مایکروسافت متنتقل می‌شوند که از منظر دیدگاه‌های امنیتی پسندیده نیست. در ادامه، سعی می‌کنیم برخی از این ابزارها و روش‌های جمع‌آوری اطلاعات شخصی کاربران که نگرانی‌هایی را در ذهن ایجاد می‌کنند، معرفی کنیم و راه‌حل‌هایی هم ارائه بدهیم.

همگام‌سازی اطلاعات به طور پیش‌فرض

به محض اینکه با حساب کاربری مایکروسافت به ویندوز ۱۰ لاگین کنید، این سیستم‌عامل اقدام به همگام‌سازی تنظیمات و اطلاعات با سرورهای این شرکت خواهد کرد. چیزهایی مانند تاریخچه مرورگر وب، علاقه‌مندی‌ها و وب‌سایت‌های مورد بازدید شما در وب، رمزعبور وب‌سایت‌ها و هات‌اسپات‌های موبایل، نام و رمزعبور شبکه‌های وای‌فای، تنظیمات شخصی مانند مکان و زمان، عکس حساب کاربری و شهر محل سکونت روی سرورهای مایکروسافت ثبت خواهند شد. می‌توانیم بگوییم که هدف از این کار همگام‌سازی ویندوز ۱۰ روی چندین دستگاه مختلفی است که ممکن است شما استفاده کنید. اما از نظر امنیتی و حفظ حریم خصوصی اصلاً کار تایید شده‌ای نیست.

شما می‌توانید با وارد شدن به تنظیمات ویندوز ۱۰ برخی از این اطلاعات را از سیستم همگام‌سازی خارج کنید یا به اشتراک نگذارید. راه‌حل دیگر این است که از یک حساب کاربری مایکروسافت برای لاگین به ویندوز ۱۰ استفاده نکنید. در واقع، به صورت محلی از سیستم‌عامل استفاده کنید که در این صورت بسیاری از برنامه‌ها و سرویس‌های این شرکت مانند تقویم یا ایمیل قابلیت‌های ویژه خود را از دست می‌دهند. در اینجا باید تصمیم بگیرید که می‌خواهید همه‌چیز شما همگام‌سازی و هماهنگ شود و به طور سراسری روی هر دستگاهی استفاده کنید یا اینکه ترجیح می‌دهید بی‌خیال این قابلیت‌های ویژه شوید. برای غیرفعال کردن قابلیت همگام‌سازی اطلاعات در ویندوز ۱۰ مسیر Start menu > Settings > Accounts را طی کرده و از زیرمنوی Sync your settings چیزهایی که نباید به اشتراک گذاشته شوند را غیرفعال کنید. همچنین می‌توانید به بخش حریم خصوصی ویندوز از طریق مسیر Start > Settings > Privacy نگاهی بیندازید.

کورتانا مظنون اول جاسوسی

مایکروسافت برای اولین بار روی ویندوز ۱۰ یک دستیار دیجیتالی شخصی به نام کورتانا ارائه کرده است. کورتانا علاوه بر اینکه با هسته ویندوز ۱۰ یکپارچه شده و تمامی کارهای شما را رصد می‌کند، با برنامه‌هایی مانند ایمیل، تقویم و نقشه نیز ارتباط دارد و از اطلاعات و کارهای شخصی شما در این سرویس‌ها استفاده می‌کند. در واقع، کورتانا می‌داند چه زمانی به سفر می‌روید یا مقصد شما کجاست، برای چه کسانی ایمیل می‌فرستید و با چه اشخاصی قرار ملاقات دارید، مکان‌هایی که در روزهای آینده قرار است حضور داشته باشید کجاها هستند و چگونه از سرویس‌های مایکروسافت استفاده می‌کنید. همین‌طور درباره موسیقی‌های دلخواه، قفل صفحه‌نمایش، آهنگ‌های هشدار موبایلی که استفاده می‌کنید، خریدها و جست‌وجوهای شما در موتور بینگ اطلاع دارد. پس، کورتانا ظرفیت بالایی برای جمع‌آوری اطلاعات شخصی کاربران و به نوعی جاسوسی در ویندوز ۱۰ محسوب می‌شود. کورتانا می‌تواند به «هر چیزی» دسترسی داشته و ازش اطلاع یابد و بعد به مایکروسافت گزارش دهد یا روی سرورهای این شرکت برای استفاده‌های بعدی خودش ذخیره کند. چون کورتانا ذاتاً براساس پایش و تحلیلی اطلاعات شخصی کاربران کار می‌کند؛ به‌خصوص اینکه باید با این دستیار دیجیتالی به صورت صوتی صحبت کنید که امکان ضبط دستورات صوتی توسط مایکروسافت و بعد تجزیه و تحلیل آن‌ها برای فهمیدن نام، نام خانوادگی، اطلاعات شناسنامه‌ای، نام افرادی که هر روز ملاقات می‌کنید، برنامه‌های روزانه شما و «هر چیزی» وجود دارد.

اگر تصمیم دارید از کورتانا استفاده نکنید یا اینکه با یک دستیار دیجیتالی میانه خوبی ندارید؛ بهتر است همان اول کار بعد از نصب ویندوز غیرفعال‌اش کنید. مایکروسافت اعلام کرده است به جز هفت کشور از ۱۹۰ کشور، در باقی کشورها کارایی اصلی کورتانا قابل استفاده نیست و به مرور فعال خواهد شد. این هم دلیل دیگری است که شاید بهتر است کاربران ایرانی کورتانا را بعد ازچند بار تست و لذت بردن، غیرفعال کنند.

چگونه کورتانا را غیرفعال کنیم؟

خوش‌بختانه مایکروسافت پروسه ساده‌ای برای غیرفعال کردن کورتانا طراحی کرده است. کورتانا را اجرا و از گزینه‌های پنل سمت چپ روی Notebook کلیک کنید. بعد از فهرست ظاهر شده Settings را انتخاب کنید. گزینه‌های زیادی خواهید دید. یکی از آن‌ها گزینه «Cortana can give you suggestions, ideas, reminders, alerts and more» است. این گزینه را غیرفعال کنید تا دسترسی کورتانا به کامپیوتر شخصی قطع و کلیه اطلاعات محلی ذخیره شده نیز پاک شوند.

پاک کردن اطلاعات از روی سرورهای مایکروسافت

به قول ژورنالیست‌ها کورتانای جاسوس را به قتل رساندیم ولی هنوز ماموریت تمام نشده است. چون کورتانا براساس کلاود کار می‌کند، در همین فاصله چند روز فعال بودن این ابزار، کلی اطلاعات روی سرورهای مایکروسافت ذخیره شده است. برای پاک کردن آن‌ها نیز روی لینک «Manage what Cortana knows about me in the cloud» کلیک کنید. در مرورگر وب ویندوز ۱۰ صفحه تنظیمات شخصی شما روی موتور جست‌وجوی بینگ ظاهر خواهد شد. وارد بخش‌های «Clear personal info» و «Other Cortana data and personalized speech, inking and typing» شده و کلید Clear را فشار دهید. اگر می‌خواهید کورتانا به اطلاعات موقعیت شما نیز دسترسی نداشته باشد، از لینک Bing Maps نیز تمامی اطلاعات را پاک کنید. می‌توانید گزینه‌های دیگر این بخش را نیز مطالعه و اطلاعات دیگری که روی سرویس‌های مایکروسافت هستند را پاک‌سازی کنید.

هر کاری کنید باز هم مایکروسافت همه‌چیز را درباره شما می‌داند!

این روزها همزمان با جنبشی که برای به‌روزرسانی به ویندوز ۱۰ در میان کاربران مایکروسافتی به راه افتاد، جنبش موازی نیز شکل گرفت که داد و فریاد می‌کرد به‌روزرسانی رایگان ویندوز ۱۰ حیله و تزویری بیش برای فعال کردن سرویس به‌روزرسانی خودکار ویندوز توسط کاربران نیست! وقتی این سرویس فعال باشد، حتا با غیرفعال کردن کورتانا و پاک کردن اطلاعات روی سرورهای مایکروسافت و تنظیمات بخش حریم خصوصی ویندوز ۱۰؛ باز هم مایکروسافت می‌تواند اطلاعات شخصی و خصوصی شما مانند برنامه‌ها و دستگاه‌های استفاده شده را جمع‌آوری کند. دریافت اطلاعات درباره شبکه‌های وای‌فایی که بدان‌ها متصل شدید یا اینکه از برنامه‌های کاربردی و سرویس‌های آنلاینی را اجرا کرده و تبادل داده می‌کنید، زیاد سخت نیست. راه‌حل جلوگیری از این وضعیت نصب ویندوز ۱۰ به طور مستقیم از روی حافظه‌های فلش یا دانلود فایل‌های ISO این سیستم‌عامل و بعد غیرفعال کردن سرویس به‌روزرسانی ویندوز است.

تبلیغات دقیقاً شما را هدف گرفتند

ویندوز ۱۰ یک شماره شناسه (ID) تبلیغات منحصربه‌فردی برای هر کاربر روی هر دستگاهی تولید می‌کند. این شناسه توسط توسعه‌دهنده‌های ویندوز مایکروسافت و شبکه‌های تبلیغاتی آنلاین به جهت دسترسی به پروفایل شما استفاده می‌شود. خوش‌بختانه می‌توانید تولید این ID را غیرفعال کنید. از مسیر Start > Settings > Privacy وارد بخش تنظیمات عمومی حریم خصوصی شوید(برگه General) و گزینه مربوط به Advertising ID را غیرفعال کنید.

کلید رمزنگاری روی وان‌درایو کپی می‌شود

این ویژگی لزوماً بد نیست ولی باید ازش آگاهی داشته باشید. هنگامی که روی دستگاه خود قابلیت رمزنگاری اطلاعات را فعال می‌کنید، ویندوز ۱۰ به طور خودکار شروع به رمزنگاری درایوها و اطلاعات تعریف شده برای آن کرده و یک کلید بازیابی BitLocker تولید خواهد کرد. از این کلید روی حساب کاربری سرویس ذخیره‌سازی کلاود OneDrive شما نیز یک نسخه پشتیبان‌گیری می‌شود تا برای آینده و در صورت نیاز استفاده شود. یک معادله ساده‌ای است: هرچه بیشتر از سرویس‌های ویندوز و مایکروسافت استفاده کنید، بیشتر حریم خصوصی خود را نقض کردید!

مایکروسافت اگر صلاح بداند اطلاعات شما را فاش‌ می‌کند

برای بخش پایانی این مقاله دوست دارم نگاهی به پاراگرافی از تفاهم‌نامه مایکروسافت روی ویندوز ۱۰ بیندازیم تا ببینیم دقیقاً در سیستم‌عاملی که قرار است سال‌ها استفاده کنیم؛ چه خبر است:

We will access, disclose and preserve personal data, including your content (such as the content of your emails, other private communications or files in private folders), when we have a good faith belief that doing so is necessary to protect our customers or enforce the terms governing the use of the services

نمی‌دانیم واقعاً مایکروسافت با این پاراگراف به دنبال چیست و چگونه می‌شود «حسن‌نیت» این شرکت را باور یا به‌اش اعتماد کرد. همین‌طور نمی‌دانیم دقیقاً دیگر چه ابزارها و روش‌هایی برای جمع‌آوری اطلاعات کاربران روی ویندوز ۱۰ وجود دارد. شاید هیچ‌کاری از دست ما برنیاید و حتا با وجود رعایت کردن تمام جوانب حریم خصوصی باز هم اطلاعات شخصی ما روی سرورهای مایکروسافت آماده استفاده و فاش‌سازی بنا بر صلاحدید و تشخیص این شرکت باشند اما دانستن این قضیه و اینکه چه تفاهم‌نامه‌ای را در ابتدای نصب ویندوز ۱۰ تیک زده و تایید کردیم بهتر از بی‌اطلاعی مطلق یا خوش‌خیالی است. در اینجا نمی‌خواهم بگویم ویندوز ۱۰ را نصب نکنیم یا اینکه به کمپین تحریم این سیستم‌عامل ملحق شویم بلکه پیشنهادم این است که از اطلاعات خودمان مراقبت و حفاظت بیشتری انجام بدهیم. اما مراکز دولتی و خصوصی حساسی که می‌خواهند از این سیستم‌عامل استفاده کنند، باید بیشتر از کاربران عادی مراقب باشند و بدانند روی سرورهای مایکروسافت چه می‌گذرد!